بازگشت
اختلالات هورمون‌های جنسی
گروهی از شرایط پزشکی هستند که در آن سطح هورمون‌های جنسی در بدن نامتعادل است. هورمون‌های جنسی مسئول رشد و حفظ ویژگی‌های جنسی و همچنین تنظیم عملکرد تولید مثل هستند. این هورمون‌ها شامل تستوسترون در مردان، استروژن و پروژسترون در زنان و هورمون‌های مختلف دیگر در هر دو جنس می‌شوند.
اختلالات هورمون جنسی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در دوران بلوغ و یائسگی شایع‌تر است. این اختلالات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی از جمله موارد زیر باشند: اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری‌های کروموزومی، تومورها، عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، داروها، درمان‌های پزشکی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی، عوامل سبک زندگی مانند چاقی و سوء تغذیه.
علائم اختلالات هورمون جنسی بسته به نوع اختلال و فردی که تحت تاثیر قرار می‌گیرد متفاوت است. با این حال، برخی از علائم رایج عبارتند از: قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی، ناباروری، بلوغ دیررس یا زودرس، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، رشد سینه در مردان، رشد موهای صورت در زنان، طاسی با الگوی مردانه، آکنه، افزایش وزن، نوسانات خلقی و خستگی. اختلالات هورمون جنسی همچنین می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی طولانی مدت، مانند پوکی استخوان، بیماری قلبی و سرطان نیز شود.
درمان اختلالات هورمون جنسی به علت زمینه‌ای و علائم فرد بستگی دارد. در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی، مانند کاهش وزن و ورزش، ممکن است تنها چیزی باشد که برای بازگرداندن تعادل هورمونی لازم است. در موارد دیگر، ممکن است برای جایگزینی یا سرکوب هورمون‌ها به دارو نیاز باشد. در برخی موارد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد.
در زیر سه مورد از شایع‌ترین اختلالات هورمون‌های جنسی ذکر شده است:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی شایع است که زنان در سن باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با پریودهای نامنظم یا عدم پریود، سطح بالای هورمون‌های مردانه و وجود کیست‌های کوچک متعدد در تخمدان‌ها مشخص می‌شود. علت دقیق PCOS ناشناخته است، اما تصور می‌شود که مربوط به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. مقاومت به انسولین، وضعیتی که در آن سلول‌های بدن به درستی به هورمون انسولین پاسخ نمی‌دهند، نیز یک ویژگی شایع PCOS است. PCOS همچنین می‌تواند خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سرطان آندومتر را افزایش دهد. هیچ درمان قطعی برای PCOS وجود ندارد، اما تعدادی درمان وجود دارد که می‌تواند به مدیریت علائم و کاهش خطر عوارض کمک کند. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن، ورزش و رژیم غذایی سالم باشد و همچنین داروهایی برای تنظیم هورمون‌ها و القاء تخمک گذاری.
- کم‌کاری غدد جنسی (Hypogonadism) وضعیتی است که در آن بدن به اندازه کافی از هورمون‌هایی که نقش کلیدی در رشد و عملکرد جنسی دارند، تولید نمی‌کند. این وضعیت می‌تواند هم مردان و هم زنان را تحت تأثیر قرار دهد و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله این موارد باشد: اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری‌های کروموزومی، اختلالات غده هیپوفیز، اختلالات بیضه یا تخمدان، برخی شرایط پزشکی مانند دیابت، بیماری کلیوی و بیماری کبدی، داروها، مانند داروهای شیمی درمانی، آسیب‌ها، عفونت‌ها و افزایش سن.
علائم کم‌کاری غدد جنسی بسته به سن و جنس فرد و همچنین علت زمینه‌ای می‌تواند متفاوت باشد.
در مردان، علائم ممکن است شامل این موارد باشد: کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، کاهش تولید اسپرم، ناباروری، خستگی، کاهش توده عضلانی، افزایش چربی بدن، کاهش تراکم استخوان، نوسانات خلقی و افسردگی.
در زنان، علائم ممکن است شامل این موارد باشد: قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی، ناباروری، گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، کاهش میل جنسی، خستگی، کاهش تراکم استخوان، نوسانات خلقی وافسردگی.
درمان بسته به علت زمینه‌ای و شدت علائم متفاوت خواهد بود. در برخی موارد، درمان ممکن است شامل هورمون درمانی باشد.
- ژنیکوماستیا(Gynecomastia) وضعیتی است که در آن بافت سینه مردان بزرگ می‌شود. این یک وضعیت خوش‌خیم (غیرسرطانی) است که بسیار شایع است و تا 40 تا 60 درصد از مردان را در مقطعی از زندگی خود تحت تاثیر قرار می‌دهد. ژنیکوماستیا می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان، نوجوانان و بزرگسالان مسن شایع‌تر است.
علل مختلفی برای ژنیکوماستیا وجود دارد، از جمله: تغییرات هورمونی، مانند تغییراتی که در دوران بلوغ، نوجوانی و پیری رخ می‌دهند؛ برخی شرایط پزشکی، مانند بیماری کبدی، بیماری کلیوی و کم‌کاری تیروئید؛ داروها، مانند استروئیدهای آنابولیک؛ مواد مخدر تفریحی، مانند ماری جوانا و چاقی.
درمان ژنیکوماستیا به علت زمینه‌ای و شدت علائم بستگی دارد. در اکثر موارد، ژنیکوماستیا مضر نیست و نیازی به درمان ندارد. با این حال، برخی از مردان ممکن است به دلیل بزرگ شدن سینه‌های خود درد، ناراحتی یا خجالت بکشند. در این موارد، گزینه‌های درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروها: داروهایی مانند تاموکسیفن می‌توانند برای کاهش رشد بافت سینه استفاده شوند. همچنین از روش‌های جراحی برای برای برداشتن بافت سینه استفاده می‌شود.
